Ιξός, δηλητηριώδες παράσιτο ή θαυματουργό φυτό;

Ο ιξός δεν είναι άλλος από το γνωστό σε όλους τους έλληνες γκί. Δεν υπάρχει σπίτι, και στο τελευταίο χωριό της Ελλάδας, που να μη διακοσμείται, τα Χριστούγεννα, με λίγα κλαδιά γκί.
[-μωρή βασίλω, για δεν έβαλες γκί στο σπίτ φέτος;
-αφού έχω πένθος μαρή. Πέρσι τέτοιον καιρό δεν χάσαμε την καλή μας την γελάδα;
(παρένθεση μέσα στη παρένθεση: από τροχαίο πήγε η κακομοίρα, και να σας προλάβω, όχι δεν έτρεχε πολύ, αφηρημένη ήταν ως συνήθως, και ήρθε μια νταλίκα από το πουθενά και την πήρε παραμάζωμα)
Το ανωτέρω είναι απόσπασμα από ένα συνηθισμένο rural χριστουγεννιάτικο διάλογο] 😀
Τέλος πάντων, κλείνω άρον άρον τις παρενθέσεις, αλλάζω θέμα και θέτω ένα θεμελιώδες ερώτημα:
Τι έκανε όλη μέρα ο γέρος Πανοραμίξ πάνω σε βελανιδιές με ένα χρυσό πριόνι δρεπάνι στο χέρι;
Έπαιζε τη σοφτ εκδοχή του σχιζοφρενή δολοφόνου με το πριόνι; Πριόνιζε το δέντρο που καθόταν; Ιξό μάζευε ο δρυίδης μας, για να φτιάξει το ρημάδι το θαυματουργό του φίλτρο που γινόταν ανάρπαστο κάθε φορά.

Ποιο είναι λοιπόν αυτό το «περίεργο φυτό» και γιατί το συνοδεύουν τόσες δοξασίες και μύθοι;

Το γκί δεν είναι παρά ένα ημιπαράσιτο επίφυτο ξυλώδες φυτό. Θα το βρούμε φυτρωμένο κυριολεκτικά πάνω σε πολλά είδη δέντρων, κωνοφόρα και πλατύφυλλα, όπως έλατο, πεύκο, καστανιά, βελανιδιά, μηλιά κ.α. Λέγεται ημιπαράσιτο γιατί, ναι μεν φυτρώνει πάνω σε άλλα δέντρα, αλλά το κάνει μόνο και μόνο να απορροφά από το ξενιστή, τους χυμούς του και τα θρεπτικά συστατικά του. Τη λειτουργία του και την ανάπτυξη του τη ρυθμίζει μόνο του, δηλ. φωτοσυνθέτει κανονικά.
Ο τρόπος που φυτρώνει είναι μια ακόμη παραξενιά του ιξού.
Διάφορα πουλιά τρώνε τον καρπό του και το σπόρο τον αφήνουν να φύγει με τις κουτσουλιές τους, και επειδή συνήθως τα πουλιά κουτσουλάνε όταν κάθονται χαλαρά πάνω σε κάποιο ψηλό κλαδί ενός δέντρου, παρατηρούμε συχνά ο ιξός να φυτρώνει σε κλαδιά που βρίσκονται προς την κορυφή των δέντρων.
Ενώ συνήθως οι σπόροι θέλουν σκοτάδι για να βλαστήσουν, ο σπόρος του ιξού φυτρώνει με το φως της ημέρας και μόλις φυτρώσει θα δώσει ένα βλαστίδιο που δεν θα αναπτυχθεί προς τα πάνω και προς την πλευρά του ήλιου αλλά θα αναπτύξει τη βάση του για να προσκολληθεί στο κλαδί του δέντρου και αμέσως θα αρχίσει να δημιουργεί μυζητήρες που θα τρυπήσουν την φλούδα του κλαδιού και θα εισχωρήσουν στο εσωτερικό του ώστε να ξεκινήσει να τρέφεται και σιγά σιγά με τη φωτοσύνθεση να δημιουργήσει τα πρώτα του φύλλα. Βλέποντας το πάνω στο δέντρο μοιάζει σαν να έχει φυτρώσει από το δέντρο ξενιστή.

Τα κλαδιά του είναι πράσινα και φτάνουν μέχρι 60 cm. Είναι αειθαλές φυτό με επιμήκη δερματώδη φύλλα χρώματος πράσινου ή ελαφρά κιτρινωπά. Τα άνθη του βγαίνουν την άνοιξη και είναι μικρά και πράσινα. Οι καρποί του είναι μονόσπερμοι, στρογγυλοί, σαν διάφανοι, γεμάτοι με μια διάφανη κολλώδη ουσία και είναι κίτρινοι στα πλατύφυλλα και λευκοί στα κωνοφόρα.
Είναι αγαπημένη τροφή των ζώων το χειμώνα και το τιμούν όταν καταφέρνουν να το βρουν ή να το φτάσουν.
Την κολλώδη ουσία του καρπού του ιξού έβαζαν κάποτε στις ξόβεργες για να κολλούν τα πούλια και να τα πιάνουν.
Είναι ενδημικό φυτό της Ευρώπης και κάποιων περιοχών της Ασίας.

Ο ιξός μπορεί να καταστρέψει ένα δέντρο που θα το προσβάλλει. Πέρα από τη ζημία που προκαλεί με την κλοπή των χυμών και των θρεπτικών στοιχείων από τα δέντρα που παρασιτεί, επιπλέον τα προσβεβλημένα δέντρα είναι πιο ευάλωτα σε άλλους εχθρούς , όπως φλοιοφάγα έντομα, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται συντριπτικά περισσότερες νεκρώσεις δέντρων με έντονη προσβολή από ιξό σε σχέση με τα υγιή δέντρα.

Ο ιξός είναι γνωστός από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, ως διουρητικό, καρδιοτονωτικό και υποτασικό, περιφερειακά αγγειοδιασταλτικό. Έχει παρατηρηθεί ότι εξωτερικά μπορεί να καταστρέψει ορισμένους όγκους. Το αναφέρουν οι Ιπποκράτης, Διοσκουρίδης, ο Πλίνιος, ο Θεόφραστος ο Παράκελσος και άλλοι. Αγαπημένο φυτό των μαγισσών του μεσαίωνα που το χρησιμοποιούσαν για ξόρκια. Ιερό φυτό για πολλούς ευρωπαϊκούς λαούς.
Στις μέρες μας κυκλοφορεί στην Ευρώπη σκεύασμα με εκχύλισμα ιξού συνταγογραφούμενο για συμπληρωματική θεραπεία για πολλές μορφές καρκίνου, κυρίως γυναικολογικών.
Ο ιξός είναι ισχυρά δηλητηριώδες φυτό και κυρίως είναι τοξικός για την καρδιά. Αρκεί η κατανάλωση λίγων καρπών ή φύλλων να προκαλέσουν τοξικά συμπτώματα , ακόμη και τον θάνατο. Μεταξύ άλλων περιέχει ουσίες όπως βισκόλες, βισκοτοξίνη, ένα γλυκοσίδιο της σαπωνίνης, λεκτίνες κλπ.

Οικογένεια: Loranthaceae (Λωρανθίδες)
Γένος: Viscum
Είδος: Viscum album ή Βίσκον το λευκόν ή μελάς ή ιξός ή γκί ή Mistletoe