Digitalis L. (πολύ όμορφη, πολύ δηλητηριώδης και πολύ φαρμακευτική)

Η digitalis ή δακτυλίτιδα είναι ένα από τα πιο σπουδαία φαρμακευτικά φυτά.
Ενδημικό φυτό της Ευρώπης και της δυτικής Ασίας αλλά πλέον είναι διαδεδομένο σε ολόκληρο τον κόσμο. Στο γένος Digitalis L. ανήκουν περί τα 25 είδη με 7 από αυτά να απαντώνται στην Ελλάδα.
Σε αυτό το ποστ θα δείξουμε 2 από αυτά (και τα μοναδικά που αυτοφύονται στην Πελοπόννησο). Βέβαια, συναντήσαμε και μια Digitalis με κρεμ άνθη την οποία δεν μπορώ να προσδιορίσω (όποιος ξέρει ας βοηθήσει). Άλλες δυο Digitalis που φωτογράφησα στα βουνά της Ηπείρου θα γίνουν ποστ κάποια άλλη φορά.
Είναι πολυετής ή διετής πόα με βλαστό όρθιο χωρίς καμία διακλάδωση και μπορεί να φτάσει το ένα μέτρο ύψος. Ανθίζει φτιάχνοντας αυτές τις εντυπωσιακές ταξιανθίες τύπου βότρυ από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο.
Είναι δηλητηριώδες φυτό σε όλα τα μέρη του, μέχρι τις ρίζες και τα σπόρια. Μάλιστα η τοξικότητα του δεν μειώνεται καθόλου ακόμη και μετά την αποξήρανση του φυτού. Φτάνει η κατανάλωση ελάχιστων γραμμαρίων φύλλων για να επιφέρουν τον θάνατο.
Αλλά η δηλητηριώδης δακτυλίτιδα είναι και ένα από τα πιο σπουδαία φαρμακευτικά φυτά της γης. Είναι ισχυρό καρδιοτονωτικό (αυξάνει τη δύναμη συστολής του καρδιακού μυός), χάριν στα γλυκοσίδια (63 τον αριθμό) που περιέχει με σπουδαιότερα από αυτά τη διγοξίνη και τη διγιτοξίνη.
Συλλέγονται τα φύλλα λίγο πριν την ανθοφορία του από τα οποία παρασκευάζονται καρδιοτονωτικά φάρμακα. Δεν αναφέρεται πουθενά χρήση αυτής από τους αρχαίους. Η χρησιμότητα της αποδείχθηκε για πρώτη φορά από τον άγγλο γιατρό William Withering το 1775. Λίγα χρόνια αργότερα ο γερμανός χημικός Oswald Schmiedeberg, (θεωρείται ο πατέρας της φαρμακολογίας), απομόνωσε από την δακτυλίτιδα τη πρώτη καθαρή γλυκοσίδη σε κρυσταλλική μορφή, που την ονόμασε διγιτοξίνη. Αργότερα μπήκαν στο κόλπο οι φαρμακοβιομηχανίες αφού είδαν ότι υπάρχει πολύ ψωμί στο φυτό αυτό έτσι σιγά σιγά ανακαλύφτηκαν και τα 63 γλυκοσίδια που περιέχονται στο φυτό και φυσικά προχώρησαν στην τεχνητή σύνθεση αυτών στο εργαστήριο.
Τα τελευταία χρόνια ερευνώνται οι αντικαρκινικές ιδιότητες της δακτυλίτιδας.
Προσοχή, επειδή οι δοσολογίες που χρησιμοποιούνται στην ιατρική είναι απειροελάχιστες πολύ εύκολα αυτό το φάρμακο μπορεί να γίνει ένα θανατηφόρο δηλητήριο. Γι αυτό, η χρήση αυτού του φυτού είναι αποκλειστική ευθύνη των γιατρών ΚΑΙ ΜΟΝΟ.
Αν κατά τύχη περάσει η Σίλια από αυτό το ποστ θα ήταν η πιο κατάλληλη να μας πει για τις φαρμακευτικές ιδιότητες της δακτυλίτιδας.
Οι μέλισσες σπάνια το επισκέπτονται εν αντιθέσει με τα έντομα που βλέπετε στις φωτο που προφανώς δεν τα επηρεάζει καθόλου η τοξικότητα του φυτού.
===========================================================================

Οικογένεια: Scrophulariaceae
Γένος: Digitalis, Διγιτάλις
Είδος: Δακτυλίτιδα, Digitalis, Χελιδονόχορτο, κορακοβότανο, Foxglove (γάντι της αλεπούς)
Το λατινικό όνομα Digitalis προέρχεται από τη λέξη Digitabulum, η οποία σημαίνει «δακτυλήθρα».

1. Digitalis ferruginea L.
Η Digitalis ferruginea είναι διετής ή πολυετής πόα με ύψος που μπορεί να φτάσει το 1,2 μ. Άνθη καφε κόκκινα, σε σχήμα κύπελου, τα οποία σχηματίζουν πυκνή ταξιανθία. Φύλλα εναλλασσόμενα λογχοειδή.
2. Digitalis laevigata subsp.graeca
Η Digitalis laevigata subsp.graeca είναι πολυετής πόα με ύψος που μπορεί να φτάσει μέχρι το 1 μ. Τα άνθη διατάσσονται σε επιμήκη βότρυ, χρώμα πιο ανοιχτό από την Digitalis ferruginea. Φύλλα επιμήκη-λογχοειδή. Βαλκανικό ενδημικό είδος.
Θα τις βρούμε σε δασικές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, σε μεσαία υψόμετρα.

Digitalis και η κίτρινη εμμονή του Vincent Van Gogh

Ο Βαν Γκογκ έπασχε από μια σειρά πολύ σοβαρών ασθενειών. Μια από αυτές ήταν και η επιληψία. Ο διάσημος τότε γιατρός Gachet λέγεται οτι του χορηγούσε digitalis για την θεραπεία της επιληψίας του. Αν και δεν είναι καταγεγραμμένο πουθενά το γεγονός αυτό, ένας από τους πιο γνωστούς πίνακες του «το πορτραίτο του Doctor Gachet», απεικονίζει τον γιατρό του πίσω του ένα βάζο με λουλούδια που δεν είναι άλλα από ανθισμένες δακτυλίτιδες.
Μια από τις όχι πολύ συνηθισμένες παρενέργειες της digitalis είναι η διαταραχή της αντίληψης των χρωμάτων (ο πάσχων βλέπει περισσότερο το κίτρινο χρώμα δηλ. σαν να έχει ένα κίτρινο φίλτρο μπροστά στα μάτια του, ξανθοψία). Έτσι, λέγεται ότι η λεγόμενη κιτρίνη περίοδος του ζωγράφου μπορεί να επηρεάστηκε και από τη θεραπεία με δακτυλίτιδα που έκανε εκείνη την περίοδο (τοξικότητα από τη χρήση). Εκείνη την εποχή η δακτυλίτιδα χρησιμοποιούταν και για πολλές άλλες παθήσεις πέραν της καρδιάς.
Άλλο ένα χαρακτηριστικό της κιτρίνης περιόδου του ήταν και τα κίτρινα φωτοστέφανα, όπως π.χ στον πίνακα του «Starry Night», άλλη μια πιθανή παρενέργεια της θεραπείας του με την δακτυλίτιδα.

======================================================================================
Ανεβάζω στο ποστ ενα σχόλιο που άφησε η φιλη Σιλια (και μαζί κάποιες φωτο από ενα «συλλεκτικό» κιτ για καρδιοπαθείς.
Οι φωτο ανήκουν στη Σίλια (και την ευχαριστούμε θερμά που μας τις «έδειξε».
=================================================================================
Φίλε μου , Μούργο
Το να σας αναλύσω από ιατρική σκοπιά το θέμα των καρδιοτονωτικών γλυκοσιδών (διγοξίνη – διγιτοξίνη) θαρρώ πως θα είναι πληκτικό , δυσνόητο και από μια άποψη ίσως και … επικίνδυνο , (το να αναλύεις ένα καθαρά ιατρικό θέμα σε κάποιους που δεν έχουν τις δρώσες έννοιες και γνώσεις Φυσιολογίας πχ. ή Παθολογοανατομίας , για να το κατανοήσουν , μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη αντίληψη και αποσπασματική κατανόηση , πράγμα , που μπορεί να είναι και επικίνδυνο) .
Θα πω λοιπόν , πως η διατύπωση σου για τις καρδιοτονωτικές γλυκοσίδες , ήταν άριστη για να καταλάβουν όλοι οι φίλοι , για τί μιλάμε και δεν θα προσθέσω τίποτε άλλο .
Επειδή όμως , για έναν γιατρό , το θέμα είναι πολύ … γαργαλιστικό (οι γιατροί ως γνωστόν , είναι ξενέρωτα άτομα) , θα ήθελα κι εγώ να προσθέσω κάτι σ’ αυτήν την ομολογουμένως όμορφη ανάρτηση σου … όχι όμως σαν γιατρός , αλλά σαν Anna-Silia , δηλαδή σαν μια Διαδικτυακή περσόνα των ιστολογίων (και όχι μόνο) που ασχολείται κυρίως με …. Αναμνήσεις … Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της … παρελθοντολογίας που με δέρνει , ….. ορίστε 8 φωτογραφίες , ενός παλιού … πολύ παλιού αντικειμένου , που έφτασε στα χέρια της μάνας μου το 1927 (η μάνα μου ήταν νοσοκόμα) και που είναι ένα μεταλλικό σετ (βραστήρας – σύριγγα – δυό βελόνες για υποδόρια ένεση – μεταλλικές «τρίχες» για να μην βουλώνουν από τον βρασμό οι βελόνες – βαμβάκι – και δυό φιαλίδια το ένα με μικροσκοπικές ταμπλέττες άνυδρης Διγοξίνης και το άλλο , άνυδρης Μορφίνης , ταμπλέττες που τις διέλυαν με λίγο βρασμένο νερό , και τις κάνανε ενέσεις) . Το σετ το χρησιμοποιούσαν άτομα με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (το έχεις εξηγήσει άριστα , τι ακριβώς είναι) . Η Μορφίνη , είχε ευρεία χρήση στις καρδιακές παθήσεις και την έχει ακόμη (είναι το φάρμακο εκλογής στην οξεία στηθάγχη ή στο έμφραγμα του μυοκαρδίου σαν αναλγητικό και ηρεμιστικό… Ως γνωστόν ο Ιπποκράτης , είχε ονομάσει το όπιο απ’ όπου βγαίνει και η μορφίνη «το δώρο των θεών προς τον άνθρωπο» ) .
Το συγκεκριμένο σετ , ανήκε σε μια μεγάλη προσωπικότητα του Ελληνικού (και όχι μόνο) ιατρικού χώρου , του Νικόλαου Γ. Μακκά καθηγητή της Ιατρικής και Φαρμακολογίας , που το είχε δωρίσει στον μαθητή του Βασίλειο Π. Καραγεώργη καρδιοχειρουργό που ήταν και … εργοδότης της μάνας μου , και μετέπειτα …νονός μου . Ο νονός μου το χάρισε στην μητέρα μου κι εκείνη μου το έδωσε για δικό μου , όταν πέρασα στο Πανεπιστήμιο ….
Είναι ένα αντικείμενο μεγάλης αξίας (όχι χρηματικής …. αλλά συναισθηματικής) και το λατρεύω .
Σου χαρίζω τις φωτογραφίες του και για μια ακόμη φορά θέλω να σου πω , πως έχεις ένα πανέμορφο και πολύ ενδιαφέρον μπλογκ .

Αν επιμένεις , εσύ ή κάποιος άλλος φίλος της Λάσπης , να σας γράψω και κάτι από την Φαρμακολογία των καρδιοτονωτικών γλυκοσιδών , θα προσπαθήσω να το κάνω , όσο πιο λιτά και κατανοητά , θα μπορέσω .
Συγγνώμη για το «σεντόνι» .
======================================================================================

Υ.Γ.
Σε αυτό το ποστ επιτρέπεται το κάπνισμα. 😛
Παρακαλούνται οι μη καπνίζοντες να κάθονται κοντά στο υπερσύγχρονο σύστημα εξαερισμού του ποστ.
Ένα σκασμό λεφτά δώσαμε να βάλουμε εξαερισμό στα ποστ της λάσπης.
Ας ελπίσουμε ότι οι μη καπνίζοντες θα το εκτιμήσουν και θα στείλουν άμεσα τις συνδρομές τους. 😀